Asırlık Çınar’ın Öyküsü

Yazar Mehmet Dağıstanlı’yı ‘Yanık Dere’ kitabını yazdığı sıralarda tanımıştım. Zaman zaman sosyal medya üzerinden görüşüyoruz.

En son mesajında bana bir kitap yazdığını belirterek, “Birkaç araştırmacı ile iyi bir şey yaptık. Türk Milli Eğitim tarihinde ilk kez belgesel bir kitap hazırladık ve okul Erzurum’da” dedi.

Önce, “Bir okulun hikayesi ne kadar ilginç olabilir ki ?” diye düşündüm, ancak detaylarına inince sizinle de paylaşmak istedim.

***

Belki bugüne kadar benzer sayısız kitap yazılmıştır. Ama bu kitabın özelliği aynı zamanda biraz da belgesel tadında ve şehrin eğitim tarihine ışık tutuyor olması.

Erzurum’da çoğumuzun sayısız kare önünden geçtiği bir okulun geçmişini öğrenince, insan hayretler içinde kalıyor.

***

1820 yıllarında Amerikalı Misyonerler, Anadolu’nun muhtelif yerlerinde olduğu gibi Erzurum’da da eğitim adı altında her türlü tiyatroyu sergiliyorlar…

1902 yılında aynı Amerikalı Misyonerler Mahallebaşı semtinde Amerikan Protestan Yatılı Kız Okulu inşa ediyorlar. Amaç, Ortodoks Ermeni çocuklarını Protestan mezhebine göre yetiştirmek.

Amerikalı Misyonerler, tam da bu okulun karşısına yine aynı amaçlı bu sefer Amerikan Erkek Okulu inşa ediyorlar. Her iki okul da o tarihlerde bilinmeyen bir nedenle belki aynı gün yakılıyor.

Amerikan Protestan Yatılı Kız Okulu hemen aynı yıl tekrar onarılıp eğitime kazandırılıyor. Okul bir süre sonra Amerikan ve Fransız Konsolosluğu olarak da kullanılıyor.

***

Aynı okul Erzurum’da çekilen Fikret Hakan ve Selda Alkor’un başrollerini oynadığı,              ‘Buzlar Çözülmeden’ adlı sinema filminde Kaymakamlık binası olarak kullanılmış.Eminin hikayenin kalan kısmını ve okulun neresi olduğunu sizler de benim gibi merak ediyorsunuz.

Okulda o yıllarda neler yaşandığını, şehrin bakışını, okulun nelere hizmet ettiğini, kimlerin yetiştiğini ve Milli Eğitim Müdürlüğü’ne nasıl geçtiğini kitapta bulabilirsiniz.

Okulun görmek isterseniz üzgünüm çünkü Mahallebaşında uzunca bir süre Türk İlkokulu olarak hizmet veren Gazi İlkokulu’nun ne yazık ki yerinde yeller esiyor. Okul 2002 yılında alınan bir karar ile yıkılmış. Koca bir tarihi bağrında barındıran, belki şu an müze olması gereken okul tek kepçe darbesi ile yerle bir edilmiş.

Okuldan geriye yalnızca Mehmet Dağıstanlı’nın kaleme aldığı araştırmacıların belgeleri ile destek verdiği “ ERZURUM’DA ASIRLIK ÇINAR, GAZİ İKOKULU” kitabı kaldı.