İran Devriminin planları Erzurum'da yapılmış!

Cengiz DURULAR / ERZURUM

İslam beldesinin bir kalesi olarak nitelendirilen Erzurum’un aynı zamanda İran’daki İslam devriminin liderine bir süre ev sahipliği yaptığı ortaya çıktı. Erzurum Kalkınma Vakfı (ERVAK) Başkanı Erdal Güzel, “Erzurum’un Mahalleri” adlı araştırmasında, ilginç bulgulara ulaştı. Güzel, İran’ın efsanevi lideri Ayetullah Humeyni’nin İslam devriminden bir yıl önce 1978’de Erzurum’da kaldığını, dünyayı etkileyen devrimin temellerinin bu şehirde atıldığını ileri sürdü. Yeğenağa Mahallesi Balyoz Sokak’ta İran İslam Cumhuriyeti’nin hukuki ve ruhani önderi Humeyni’nin gezdiğini bildiren ERVAK Başkanı Güzel, devrim liderinin Haşimoğulları’nın evi ile Aras Otel’de kaldığını anımsattı. Başkan Güzel, “Yaşamış olduğumuz muhitleri bir bir kaleme almaya çalışıyorum. Duyduklarım, gördüklerim ve okuduklarımı bir araya getiriyorum. Erzurum’un toplumsal hafızasına bir şeyler katmak için çaba harcıyorum” dedi.

Erzurum, Humeyni’yi ağırladı

Araştırmacı-Yazar Erdal Güzel, Ayettullah Humeyni’nin Erzurum’da Haşimoğulları’nın evinde kaldığını,  Ruhani Lider’in şehrin sokaklarında dolaştığını bildirdi. Güzel, “Balyoz Sokak’ta Zağgili Kadir Yunusoğulları’nın evi olarak bilinen iki katlı ev, dönemin en iyi ikametlerinden biridir. Bu evin önceki sahipleri İranlı Haşim Haşimoğulları adlı ailedir. Bunlar oldukça varlıklı ve zengin insanlardır. 1960 yılında İran Şahı tarafından Ayetullah Humeyni sınır dışı edilmişti. Humeyni bu yıllarda Irak’a gitmişti. Daha sonra da Saddam Hüseyin tarafından kendisi sınır dışı edildi. Humeyni ömrünün bir kısmını Türkiye’de, diğer kısmını da Fransa’da geçirdi. Türkiye’de kaldığı yıllar içerisinde İran İslam Devrimi’nin önderi Humeyni Erzurum’a uğramış ve kentte Haşimoğulları tarafından üç ay misafir edilmişti. Bu dönem, 1978 yıllarına tekabül eder. Zaten kendisi 1979’da İran devrimini gerçekleştirmişti. Ayetullah Humeyni, bir ara Kazım Karabekir Caddesi’ndeki Aras Oteli’nde de kalmıştı” diye konuştu.

“Büyük Hoca” geldi

Başkan Güzel, 1978 yılında Erzurum’da 3 ay kalan Humeyni ile ilgili o dönem kentte “Büyük Hoca geldi” şeklinde bir dedikodunun üretildiğini vurguladı. Güzel, “Erzurum’da bir şayia yayılmıştı. Çok derin bir hoca kente gelmiş diye... Erzurumlu hanımlar sorunlarını gidermek ve muska yaptırmak için Humeyni’nin kaldığı otele akın akın gitmişlerdi. İran’ın bir lideri olacağını belki kimse bilmiyordu. O dönem çok ünlü değildi. Humeyni o dönem Erzurum’un sokaklarında dolaşmıştı. İran devrimi müthiş bir devrimdir, çünkü bir monarji yıkılmıştı. İslam devrimi bir devrin sonunu getirmişti. Dünyanın  sayılı liderlerinden birinin hatırasının Erzurum’da bulunması bu şehrin farkındalığını ortaya çıkarmak için verilecek örneklerden biridir” şeklinde konuştu. 

Humeyni kimdir?

Ruhullah Musavi Humeyni, İran İslam Devrimi'nin siyasi, hukuki ve ruhani önderi olarak belirtiliyor. Humeyni, İran’da Şah Muhammed Rıza Pehlevi rejimine son verip İslam Cumhuriyeti’ni kuran ve devrimden sonraki tüm dini yetkileri elinde tutan Şii önder. İmam Humeyni, İslam bilimleriyle ilgili eserlerinden çok, Muhammed Rıza Şah Pehlevi'ye karşı açıkça tutum almasıyla tanındı. 1950'lerde ‘Ayetullah’, 1960’ların başlarında da ‘Büyük Ayetullah’ unvanını alarak dini hiyerarşinin en üst katına yükseldi. Humeyni, yurt içi ve yurt dışında Şah yönetiminin yıkılması ve bir İslam Cumhuriyeti’nin kurulması yolunda yoğun bir propagandaya girişti. 1978 sonlarında kitle gösterilerinin, grevlerin ve halk arasındaki hoşnutsuzluğun bütün ülkeye yayılması karşısında Şah Muhammed Rıza Pehlevi, 16 Ocak 1979'da İran’ı terk etmek zorunda kaldı. İmam Humeyni, şah karşısında elde ettiği zaferle İran’a yeni bir canlılık kazandırdı.