• BIST 9659.96
  • Altın 3002.717
  • Dolar 34.5123
  • Euro 36.1711
  • Erzurum -7 °C
  • İstanbul 7 °C
  • Ankara -1 °C

Sarhoş musan; Oruç musan polemiği...

Fevzi Budak
Erzurum'un bir türküsünde geçen; "Hele Dadaş hoş musan? / Dolumusan boş musan? / Ayakların yan basir / Yoksa sen sarhoş musan?" nakaratının son mısrasında yer alan "Yoksa sen san sarhoş musan?" söz öbeğinin "Yoksa sen Oruç'musan" biçiminde değiştirilerek TRT'de okunması, oldukça yoğun bir ses getirdi. Kendilerini yakından tanıdığım ve seslendirdikleri türkü ve ezgilerinii zevkle dinlediğim "Doğu'dan Sesler Korosu"nun, kasıtlı olmayan, ama kafiye benzerliği yapayım derken, hatadan kaynaklı bu spontane ve yanlış kafiye söyleyiş biçimi, hayli tepki aldı ve lüzumsuz ciddi bir gündem oluşturdu ve bayağı da maksadını aşan bir hal aldı.
 
Şiir tekniği açısından "Oruç musan?" kelimesinin" hoş musan?- boş musan?"kelimeleriyle kafiye yapılarak ve ilişkilendirilerek "sarhoş musan?" kelimesi yerine kafiye oluşturulması zâten mümkün olamaz; çünkü diğer iki kafiyeli kelime ile bu sözcük arasında ses benzeşmesi ve ses uyumu gibi aheng unsurları bulunmamaktadır. Dolayisiyle şiir açısından yapılan yanlış olmuştur.
 
"Kaş yapayım derken; göz çıkarma" misåli acemice yapılan ve türkünün otantiğini ve bütünlüğünü bozan bir hatalı okuma karşısında, gelen yoğun tepkiler üzerine, koro şefi de maksatlı olmayan, ama bu uyumsuz kafiye değişikliği sonucunda, okunan türküde hata edildiğini ve bu nedenle de, özür dilediğini ifâde etti. Birbirleriyle kafiyeli kelimelerle ses benzeşmesi ve ses uyumu olmayan "Sarhoş musan? "Oruç musan?" söylem ve kavramına takılarak, bir türkü üzerinden bu kadar odaklanmak ve ideolojik bir söylem gibi takdim etmek doğru değil.
 
Kaldı ki, Oruç tutanın değil, çakır-keyf olanın ayağı yan basar. Türkünün özünde-dizilişinde söylenilmek istenilen de zâten budur. Hatalı okunan türkünün kendisi de bu yanlışı tekzip etmektedir. Daha güzel olur ve kulağâ daha hoş gelir diyerek, kelimelere-kafiyelere-rediflere yer değiştirtmeye kalkarsanız, türkü güftesinin aslını, kafiye õrgüsünü, insicâmını ve uyumunu bozarsınız. Sosyal medyada ve bazı kesimlerde, içi boş yeni tartışmalara kapı aralamış olursunuz.
 
Türkü, deyim ve atasözleri gibi folklorik halk verimlerinin kodlarıyla oynamak ve genetiklerini bozmak doğru olmaz. "Sarhoş" terim ve kavramı gerek öz ve gerekse mecâzi anlâmlarıyla Erzurum türkülerinde, şiirlerinde ve fıkralarında bolca görülür. Şöyle ki, Erzurum'un seyrine doyum olmayan ve bir çok farklı isimle oynanan halk oyunlarından birinin adı da "Sarhoş Barı''dır. Barlar oynanmadan okunan ve "Doğu'nun sınır taşı Erzurum'un dadaşı / Efesi var İzmir'in eğilmez Türk'ün başı" mısralarının yer aldığı muhteşem "Bar Şiiri"nin bazı mısralarında da "Bu ilk barın adına sarhoş barı dediler / El ele tutuştular, gönülden tutuştular, hepsi de sarhoştular / Seven sarhoştur elbet, içse de içmese de" gibi imge ve ifâdeler yer alır.
 
Erzurumlular olarak folklorik bu ifâdelerden rahatsızlık duymayız. Erzurum'un sosyo-kültürel-folklorik hayatında, türkülerde ve şiirlerde geçen "sarhoş" kavramı olağan-kültürel bir ifâde olarak görülür. Kanaatimce maksatlı niyet taşıımayan "Böyle okursak da güzel olur" gibi mâsum ve anlık bir değerlendirmeyi, siyâsî bir polemik konusu yapmak hiç de hoş değil.
 
Sınırlı imkânlarla Erzurum halk türküleri kültürünü yaşatmaya çalışan bu amatör korunun, şevkini-coşkusunu kırmayalım. Kulağa hoş gelir düşücesiyle yapılan ve kasıt taşımayan bir defalık okuma biçimini genelleştirerek, siyâsî-ideolojik bir abanmaya ve bir türkünün kafiye tartışmasını lütfen kutuplaştırmaya dönüştürmeyelim. Sonuç: Ziya Paşa'nın ihfâdesiyle "Affeyleyelim ki belki bilmez / Bir kez sürçen atın başı kesilmez"
  • Yorumlar 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
    Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Bu yazıya henüz yorum eklenmemiştir.
Yazarın Diğer Yazıları
EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ
    Tüm Hakları Saklıdır © 2012 Erzurum Olay | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
    Tel : 0 532 414 82 11 0 538 776 25 25