Vali Memiş’ten 3 Temmuz mesajı

“Erzurum; dünü ve bugünü ile büyük bir şehirdir. Tarihin ve tarihçinin gözüyle de, Sosyolojinin ve Sosyoloğun ölçüsü ile de büyük bir şehir. Bu büyükşehir asırlar boyu süren hayat safhalarında nice nice sahneler vardır. İşte bu şanlı sahnelerden biride Ulu Önder Mustafa Kemal Paşa’nın 3 Temmuz 1919’da Erzurum’a teşrifleridir. Bu bağlamda; Erzurum şehri, Türk Tarihi açısından daima önemli bir yer almış, en hareketli günlerini Milli Mücadele’nin teşkilatlanması aşamasında yaşamıştır. Çünkü Mondros Mütarekesi’nden sonra, Türk vatanının çeşitli bahanelerle işgallere maruz kaldığı sırada ulusal birliğin ilk aşaması burada gerçekleştirilmiştir. Müslüman Türk halkının feryadı bütün dünyaya buradan yükselmiştir. Erzurum’un bu kutlu yoldaki en eşsiz rolü de kuşkusuz, Türk halkının varlığına son vermek isteyen dâhili ve harici düşmanlara karşı mücadele bayrağını açan, Mustafa Kemal Paşa’ya hayatının en zor günlerinde kucak açması olmuştur. Ev sahipliği yaptığı Erzurum Kongresi’nin toplanarak, hürriyet ve bağımsızlığımızın mücadelesi için haksız işgallere dur demesi; manda ve himayeyi kesinlikle reddedip tam bağımsızlığı ülkü edinmesi, bu mücadelenin en büyük aşamasını teşkil etmiştir. Bundan ötürüdür ki, Mustafa Kemal Paşa’nın Erzurum’da kaldığı yaklaşık iki aylık sürede gerçekleştirdiği faaliyetler, aziz vatanın işgallerden kurtarılması yolunda hayati derecede önemli bir rol oynamıştır. Mustafa Kemal Atatürk, 3 Temmuz 1919'da Erzurum'a teşrif ederek, yaklaşık iki ay kaldı. 9 Temmuz 1919'da askerlikten istifa eden Mustafa Kemal Paşa, Erzurum delegesi Cevat Dursunoğlu’nun delegelikten çekilmesiyle katıldığı kongrede delegeler tarafından başkan seçildi. Bu anlamda, Erzurum Kongresi’nin de başkanı olarak, Milli Mücadele adına vatanın kurtuluşuna adeta ön hazırlık sayabileceğimiz kongrede ciddi kararlar alınmasını sağladı. Bu kararlardan birisi olan, “Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz.” maddesi, aynı zamanda Misakımilli'nin, yeni Türk devletinin manifestosudur. Bunun yanında, “Kuvayımilliye’yi etkin ve millet iradesini egemen kılmak esastır.” kararı, bütün tarihçilere göre cumhuriyete giden yol diye yorumlanmaktadır. Bu duygu ve düşüncelerimle, Ulu Önder Atatürk ve değerli silah arkadaşları başta olmak üzere, milli mücadelemizden bugüne kadar din, vatan, millet ve mukaddesat uğruna canlarını feda eden, tüm şehitlerimizi rahmet ve şükranla anıyor, fedakârlığını her alanda esirgemeyen Aziz Erzurum halkının bu mutlu ve tarihi gününü kutluyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.”