Unutulan askerler için köylülerin şehitlik talebi

Ancak tarihçiler, askerlerimizin sadece Sarıkamış olarak anılan bölgede değil daha geniş bir coğrafyada hayatlarını kaybettiğini ve şehit düştüklerini dile getiriyor. Erzurum’un Narman ilçesi Çimenli Mahallesi sakinleri de savaş döneminde köylerinde şehit olan ve burada defnedilen askerler için bir şehitlik yapılmasını istiyor.

“Narman’da toplu mezarlık varlığı bulunuyor”
Erzurum Turizm, Tanıtım ve Kalkınma Derneği Başkanı Ömer Faruk Kızılkaya, Sarıkamış Harekâtı’nda kaybedilen on binlerce askerin tamamının Sarıkamış’ta şehit olduğunu düşünmenin ciddi bir yanlış olduğunu vurgulayarak, “Tarihte 93 Harbi olarak geçen 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşı’nda kaybettiğimiz Sarıkamış, Kars, Oltu’yu geri almak ve bugünkü Gürcistan topraklarına doğru ilerleyebilmek amacıyla başlatılan bu harekâtın komuta merkezi Erzurum’dur. 3. Ordu’ya bağlı 9, 10 ve 11. Kolordular ile üç farklı koldan Sarıkamış’a başlatılan kuşatma harekatının 9. Kolordu ile başlatılan sağ kolu Pasinler, Köprüköy ve Narman üzerinden gerçekleştirilmiştir. Narman ilçesinin Çimenli Mahallesi de bu kolda bulunan ve Türk askerinin de Rus askerinin de konakladığı noktalardan biridir. O bölgede yaşayan Gürsel Ceylan, köylerinde bir toplu mezar olduğunu söylediğinde konu ilgimizi çekti ve gelip alanı inceledik. Aynı zamanda kaynakları da taradık ve olayın doğru olduğunu gördük. Konuyu AK Parti Erzurum Milletvekili Mehmet Emin Öz Bey ile de görüştük. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğümüz de alanın tescillenmesi için gerekli çalışmaları başlattı” şeklinde konuştu.

“Ecdadımızın yaşadıklarını iyi anlamak gerek”
Sarıkamış Harekâtı’nı sadece Sarıkamış ile sınırlandırmanın yanlış olduğunu ifade eden Kızılkaya, “Sarıkamış olayını merkezinden, Erzurum’dan başlatıp zamana yayarak ele almak ve Sarıkamış’a kadar tespit edilmiş olan önemli alanları, duraklama alanları olarak belirledikten sonra tek tek ziyaret edip ecdadımızın yaşadığı sıkıntıları özümseyerek yâd etmek daha doğru olacaktır. Biz devlet büyüklerimizden burada bir şehitlik yapılmasına vesile olmalarını ve bu alanın Sarıkamış Harekâtı anma alanlarından biri olarak belirlenmesini sağlayıp, anma programlarına dâhil ettirmelerini istiyoruz. Bu alanlar savaşın yıl dönümü olan Aralık ve Ocak aylarında ziyaret edilmeli ve bu cennet vatanın bize hangi şartlarda armağan edildiği anlaşılmalı ki milli bilinç oluşsun” dedi.

“Burada mutlaka şehitlik yapılmalı”
Çimenli Mahallesi sakinlerinden Gürsel Ceylan, çocukluğunda dedelerinden bu savaşı dinlediğini, köyünün her karış toprağının ayrı bir manevi değer taşıdığını, bu yüzden köyünde bir şehitlik yapılmasını kendisine bir manevi görev kabul ettiğini söyledi. Gürsel Ceylan, “Daha çocukken büyüklerimizden buranın hikâyesini dinlemeye başlamıştık. Köyümüzdeki herkes bu bölgedeki hazin hikâyeleri bilir. Köy halkı ve aile büyüklerim Türk askeri geldiğinde köydeki binalarımızı askerlerimizin hizmetine vermişler. Burada bir revir oluşturulmuş. Tifüsten yaklaşık 300 askerimiz şehit olunca şehitlerimizi köy mezarlığının yanındaki alana defnetmişler. Köyümüz 1983 yılındaki depremde yıkılınca şu andaki yere yeni köy kurulmuş. Yeni köye su hattı çekilirken de bu bölgeden mezarlar çıktı ve mezarlardaki kemikler defnedildi. Şu anda da bu alanlarda sürekli insan iskeletleri çıkıyor. Devlet büyüklerimizden burada bir şehitlik yapmalarını ve ecdadımızın anılarının bu vesile ile yâd edilmesini sağlamalarını istiyoruz” diye konuştu.

“Herle çorbası o günlerden kalan bir hatıra”
Ceylan, çocukluğunda revir olarak kullanılan alandan kovalarla mermi ve askeri malzemesi topladıklarını söyledi. Savaş zamanında Artvin’in Yusufeli ilçesinden gelip bu bölgede savaşırken hastalığa yakalanan iki kardeşten birinin bölgede herle ismiyle bilinen un çorbası istediğini, ninesinin çorbayı yapıp askere ulaştırmaya çalıştığını ancak askerin çorbayı içemeden şehit olduğunu, bu yüzden herle çorbasının köy içerisinde ayrı bir yerinin olduğunu anlattı.